Nadzwyczajne obostrzenie kary
Ratio legis instytucji nadzwyczajnego obostrzenia kary wynika z przekonania, że istnieją takie przypadki popełniania czynu zabronionego, w których „zwyczajna” kara nie będzie adekwatna do społecznej szkodliwości czynu i nie zadośćuczyni funkcji sprawiedliwościowej kary.
Zasady nadzwyczajnego obostrzenia kary zostały przewidziane w art. 38 kk. Zgodnie z dyspozycją tego przepisu, jeżeli ustawa przewiduje nadzwyczajne obostrzenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, a ustawowe zagrożenie obejmuje alternatywnie bądź łącznie więcej niż jedną z kar wymienionych w art. 32 pkt 1-3 (grzywna, prace społeczne, więzienie) obostrzenie odnosi się do każdej z tych kar. Przy czym kara nadzwyczajnie obostrzona nie może przekroczyć 810 stawek dziennych grzywny, 2 lat ograniczenia wolności lub 30 lat pozbawienia wolności.
Nadzwyczajne obostrzenie kary regulują m.in. przepisy dotyczące występu o charakterze chuligańskim (art. 57a § 1 kk), o recydywie podstawowej i wielokrotnej (art. 64 kk), przepisy dotyczące czynów zabronionych, z których sprawca ustalił sobie stałe źródło dochodów, czynów popełnionych w związku z działalnością w zorganizowanej grupie przestępczej, czynów mających charakter terrorystyczny (art. 65 kk), a także przepisy dotyczące ciągu przestępstw (art. 91 kk)
Zbieg nadzwyczajnego złagodzenia lub obostrzenia kary (art. 57 kk)
Jeżeli występuje kilka niezależnych od siebie podstaw do nadzwyczajnego złagodzenia albo obostrzenia kary (do takiej sytuacji dojdzie np. w przypadku przekroczenia granic obrony koniecznej z jednoczesnym zmniejszeniem poczytalności) sąd może tylko jeden raz karę nadzwyczajnie złagodzić albo zaostrzyć na podstawie łącznie zbiegających się podstaw. Wówczas decyzję w tej sprawie podejmuje wyłącznie Sąd orzekający na podstawie przepisu art. 53 kk, w którym określone zostały cele kary, stopień winy, czyli czynniki, które mają wpływ na wymiar kary.
Warto przeczytać -> Wypadek komunikacyjny definicja
Przestępstwa skarbowe
Nadzwyczajne obostrzenie kary stosuje się także do przestępstw karno-skarbowych. Zgodnie z literalnym brzmieniem art. 37 kks sąd stosuje nadzwyczajne obostrzenie kary do sprawcy, który:
- popełnił umyślne przestępstwo skarbowe, powodując uszczuplenie należności publicznoprawnej o dużej wartości albo wartość przedmiotu czynu zabronionego jest duża;
- popełnił przestępstwo skarbowe określone w art. 62 § 2 kks (naruszenie procedury rachunkowej), a kwota podatku wynikająca z faktury albo suma kwot podatku z faktur jest dużej wartości;
- uczynił sobie z popełniania przestępstw skarbowych stałe źródło dochodu;
- popełnił dwa albo więcej przestępstw skarbowych, zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z nich i każdy z tych czynów wyczerpuje znamiona przestępstwa skarbowego określonego w tym samym przepisie, a odstępy czasu pomiędzy nimi nie są długie;
- skazany za umyślne przestępstwo skarbowe na karę pozbawienia wolności lub karę ograniczenia wolności albo karę grzywny, w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności lub 6 miesięcy kary ograniczenia wolności albo po uiszczeniu grzywny wynoszącej co najmniej 120 stawek dziennych popełnia umyślnie przestępstwo skarbowe tego samego rodzaju;
- popełnił przestępstwo skarbowe, działając w zorganizowanej grupie albo w związku mającym na celu popełnienie przestępstwa skarbowego;
- popełnił przestępstwo skarbowe, używając przemocy lub grożąc natychmiastowym jej użyciem albo działając wspólnie z inną osobą, która użyła przemocy lub groziła natychmiastowym jej użyciem;
- przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego położenia doprowadził inną osobę do popełnienia czynu zabronionego jako przestępstwo skarbowe.
Przeczytaj także -> Nadzwyczajne złagodzenie kary
Zakres nadzwyczajnego obostrzenia kary w przypadku przestępstw skarbowych reguluje art. 38 kks.
Autor: Andrzej Pazdyga – Adwokat Toruń
