Zgodnie z definicją wskazaną przez GUS pod pojęciem wypadku drogowego rozumie się zdarzenie mające związek z ruchem pojazdów na drogach publicznych, w wyniku którego nastąpiła śmierć, uszkodzenie ciała lub rozstrój zdrowia osób. Za śmiertelną ofiarę wypadku drogowego uznaje się osobę zmarłą w wyniku odniesionych obrażeń na miejscu lub w ciągu 30 dni.
Artykuł 177 § 1 i 2 kodeksu karnego określa natomiast znamiona ustawowe przestępstwa spowodowania wypadku komunikacyjnego. Głównym przedmiotem ochrony na gruncie tego przepisu jest bezpieczeństwo w komunikacji, a więc stan wolny od zakłóceń w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, które zagrażają zdrowiu człowieka.
Naruszenie zasad bezpieczeństwa
Istotnym elementem strony przestępstwa spowodowania wypadku komunikacyjnego jest złamanie zasad bezpieczeństwa. Orzeczenia sądów wskazują, że nie chodzi jedynie o te zasady bezpieczeństwa w ruchu wskazane w ustawie Prawo o ruchu drogowym, ale także o te, które wynikają z samej istoty bezpieczeństwa w ruchu (por. uchwałę SN z 28 lutego 1975 r., V KZP 2/74, OSNKW 1975, nr 3, poz. 33)
Przeczytaj także: Roszczenia po wypadku
Przesłanki spowodowania wypadku ze skutkiem śmiertelny.
Przestępstwo spowodowania wypadku drogowego ma charakter skutkowy. Oznacza to, że aby można było mówić o popełnieniu powyższego czynu, musi wystąpić co najmniej tzw. średni uszczerbek na zdrowiu u innej osoby niż sprawca Średni uszczerbek to taki, który trwa dłużej niż 7 dni.
Warto pamiętać, że na gruncie omawianego przepisu istotne znaczenie ma związek przyczynowy. Należy zadać sobie pytanie, czy gdyby sprawca przestrzegał zasad, które naruszył, ustrzegłoby go to przed sprowadzeniem skutku? Jeżeli odpowiedź na to pytanie jest przecząca, to nie ma podstaw, by pociągnąć sprawcę zdarzenia do odpowiedzialności karnej za wypadek komunikacyjny.
Strona podmiotowa przestępstwa stypizowanego w przepisie art. 177 kk
Sprawca przestępstwa określonego w art. 177 kk. może je popełnić umyślnie albo nieumyślnie. Sąd zawsze powinien ustalić, postać umyślności lub nieumyślności w stosunku do naruszenia zasad bezpieczeństwa w ruchu lądowym. Wydaje się więc słuszne, uznanie za niedozwolone poprzestanie na ogólnym stwierdzeniu, że sprawca umyślnie naruszył bezpieczeństwo ruchu. Każdorazowo Sąd powinien zbadać okoliczności, w jakich doszło do spowodowania wypadku komunikacyjnego.
Umyślne i nieumyślne spowodowanie wypadku.
Umyślne naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu drogowym może obejmować jazdę w stanie nietrzeźwym, przejazd na czerwonym świetle, niestosowanie się do znaków drogowych, przekroczenie dozwolonej prędkości, wyprzedzanie na przejściu dla pieszych czy też kierowanie pojazdem bez uprawnień.
Z nieumyślnym naruszeniem zasad bezpieczeństwa drogowego mamy zazwyczaj do czynienia wtedy, gdy kierowca nie zachowuje należytej uwagi czy ostrożności. Przykładowo nie zauważył znaku, nie zachował należytej ostrożności przy zmianie zatrzymywaniu, cofaniu czy skręcaniu. Nie zwalnia go to od odpowiedzialności i winy ale sankcja będzie zdecydowanie mniejsza niż przy umyślności.
Odpowiedzialność za wypadek komunikacyjny
Sprawca przestępstwa z art. 177 § 1 kk podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. Jeżeli następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8 (ary. 177 § 2 kk.). Pamiętać jednak należy, że w sytuacji, w której sprawca popełnił przestępstwo wypadku komunikacyjnego, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, lub zbiegł z miejsca zdarzenia, lub spożywał alkohol, lub zażywał środek odurzający po popełnieniu tego czynu, a przed poddaniem go badaniu w celu ustalenia w organizmie zawartości alkoholu lub obecności środka odurzającego, następuje zaostrzenie karalności. Sąd orzeka wówczas karę pozbawienia wolności przewidzianą za to przestępstwo w wysokości od dolnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego o połowę (art. 178 kk).
Przeczytaj także: Warunkowe umorzenie postępowania.
Ściganie przestępstwa
Przestępstwo określone w art. 177 § 1 kk. ścigane jest albo z urzędu, albo na wniosek w zależności od tego, jaka relacja zachodzi między pokrzywdzonym wypadkiem a sprawcą. Jeżeli są to osoby najbliższe dla sprawcy, wówczas przestępstwo to ścigane jest na wniosek pokrzywdzonego.
Spowodowanie wypadku komunikacyjnego, którego następstwem jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na zdrowiu) zawsze natomiast ścigane jest z urzędu.
Adwokat Toruń – Andrzej Pazdyga
