Obrońca z urzędu

Proszę o udzielenie odpowiedzi, kiedy przysługuje mi obrońca z urzędu. Nie stać mnie na adwokata, sprawa dla mnie jest zbyt skomplikowana, a słyszałam, że można uzyskać pomoc adwokata opłacaną przez Państwo.

Celem uzyskania pomocy prawnej z urzędu w sprawie karnej należy ze stosownym wnioskiem wystąpić do Sądu. Z pewnością trzeba będzie opisać i udokumentować swoją sytuację majątkową, (także małżonka, jeśli nie jest w faktycznej separacji), liczbę dzieci na utrzymaniu, itp. W przypadku gdy Sąd uzna, iż nie stać Panią na adwokata może ustanowić go z urzędu. Adwokata wskazuje właściwa Okręgowa Rada Adwokacka.

W postępowaniu karnym obrońcę w myśl przepisów musi mieć nieletni, głuchy, niemy, niewidomy, a także osoba co do której zachodzi uzasadniona wątpliwość odnośnie jej poczytalności. W takich wypadkach przy braku adwokata z wyboru dana osoba otrzyma pomoc obrońcy z urzędu. Poczytalność oskarżonego badana jest w razie potrzeby przez biegłych wyznaczonych przez Sąd. Pytanie o leczenie psychiatryczne jest natomiast zawsze zadawane już przy pierwszym przesłuchaniu podejrzanego. Oczywiście jeśli biegli lekarze psychiatrzy stwierdzą, że poczytalność oskarżonego zarówno w chwili popełnienia zarzucanego mu czynu, jak i w czasie postępowania nie budzi zastrzeżeń, udział obrońcy w dalszym postępowaniu nie jest obowiązkowy.

Przed Sądem Okręgowym, gdy jest to Sąd I instancji, obrońca z urzędu przysługuje oskarżonemu w sprawach o zbrodnie lub gdy jest pozbawiony wolności. Zbrodnie to czyny zagrożone karą od co najmniej 3 lat pozbawienia wolności.

Wyznaczenie obrońcy z urzędu uprawnia go do działania w całym postępowaniu. Obrońca z urzędu ma obowiązek podejmowania czynności procesowych do czasu prawomocnego zakończenia postępowania. Warto też mieć na uwadze, że apelację od wyroku Sądu Okręgowego i kasację może wnieść co do zasady tylko adwokat.

Pamiętać także należy, że prócz wyżej przedstawionych sytuacji, Sąd zawsze może wyznaczyć obrońcę z urzędu jeżeli uzna to za niezbędne ze względu na okoliczności utrudniające obronę.

Sąd może także cofnąć wyznaczenie obrońcy, jeżeli okaże się, że nieistnieją okoliczności, na podstawie których go wyznaczono, np.oskarżony podał nieprawdziwe dane odnośnie swego stanu finansowego. Na uzasadniony wniosek oskarżonego Sąd może też wyznaczyć mu nowego obrońcę z urzędu w miejsce dotychczasowego.

Stan prawny: VIII.14 r.

Adwokat Andrzej Pazdyga – kancelaria adwokacka Toruń