Zatrzymanie przez policję na 24h lub 48h

Zatrzymanie przez Policję stanowi jedno z narzędzi stosowanych przez organy ścigania w ramach postępowania karnego.

Podstawa prawna.

Zatrzymanie przez Policję swoje umocowanie znajduje w art. 244 Kodeksu postępowania karnego. Stanowi on, że:

§ 1. Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo, a zachodzi obawa ucieczki lub ukrycia się tej osoby albo zatarcia śladów przestępstwa bądź też nie można ustalić jej tożsamości albo istnieją przesłanki do przeprowadzenia przeciwko tej osobie postępowania w trybie przyspieszonym.

§ 1a. Policja ma prawo zatrzymać osobę podejrzaną, jeżeli istnieje uzasadnione przypuszczenie, że popełniła ona przestępstwo z użyciem przemocy na szkodę osoby wspólnie zamieszkującej, a zachodzi obawa, że ponownie popełni przestępstwo z użyciem przemocy wobec tej osoby, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi.

§ 1b. Policja zatrzymuje osobę podejrzaną, jeśli przestępstwo, o którym mowa w § 1a, zostało popełnione przy użyciu broni palnej, noża lub innego niebezpiecznego przedmiotu, a zachodzi obawa, że ponownie popełni ona przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby wspólnie zamieszkującej, zwłaszcza gdy popełnieniem takiego przestępstwa grozi.

Warto przeczytać: Protokół zatrzymania.

Zatrzymanie przez Policję

W praktyce stosowanie zatrzymania przez Policję musi być uzasadnione przesłankami wynikającymi z art. 15a ustawy o Policji oraz odpowiednich przepisów kodeksu postępowania karnego (KPK). W sytuacjach, gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie, że osoba popełniła przestępstwo, zatrzymanie przez Policję staje się narzędziem prewencyjnym. Zatrzymanie przez Policję powinno odbywać się z zachowaniem wszelkich procedur. Zatrzymanie stanowi jednocześnie podstawę dla dalszego postępowania karnego, w którym osoba zatrzymana musi być odpowiednio poinformowana o swoich prawach. Zatrzymany ma m.in. prawo do kontaktu z adwokatem i pomocy medycznej, a organy ścigania mają obowiązek poinformować rodzinę o zatrzymaniu.

Zatrzymanie policyjne odbywa się wyłącznie w oparciu o ściśle określone ww. przesłanki. W toku zatrzymania funkcjonariusz policji podejmuje działania, które mają na celu zabezpieczenie materiału dowodowego oraz przeciwdziałanie ucieczce zatrzymanego. Zatrzymanie policyjne musi być oparte na kodeksowych podstawach. Z zatrzymania i wysłuchania zatrzymanego sporządza się protokół, którego kopie otrzymuje zatrzymany.

Polecamy sprawdzić: Wniesienie zażalenia na postanowienie.

Zatrzymanie na 24 godziny

W przypadkach, gdy zachodzi konieczność podjęcia interwencji prewencyjnej, a także przy wykroczeniach stosowane jest najczęściej zatrzymanie na 24 godziny. Policja ma prawo zatrzymać osobę ujętą na gorącym uczynku popełnienia wykroczenia lub bezpośrednio potem, jeżeli zachodzą podstawy do zastosowania wobec niej postępowania przyspieszonego lub nie można ustalić jej tożsamości. Najczęściej dotyczy zdarzeń na tzw. imprezach masowych (mecze, koncerty).

Sprawdź: Negatywne skutki rozdzielności majątkowej.

Zatrzymanie do 48 godzin

W przypadku podejrzenia przestępstwa najczęściej stosuje się zatrzymanie na 48 lub 72h . Czasowe ramy zatrzymania narzuca wprost art.248 Kodeksu postępowania karnego. Według jego zapisów zatrzymanego należy natychmiast zwolnić, gdy ustanie przyczyna zatrzymania, a także jeżeli w ciągu 48 godzin od chwili zatrzymania przez uprawniony organ nie zostanie on przekazany do dyspozycji sądu wraz z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania; należy go także zwolnić na polecenie sądu lub prokuratora.

Ustawodawca uznał, że dwie doby to wystarczający termin do zgromadzenia wystarczającego materiału dowodowego na potrzeby dalszego postępowania w początkowym etapie.

Warto przeczytać: Stan po spożyciu alkoholu.

Zatrzymanie do 72 godzin

W wyjątkowych okolicznościach możliwe jest zastosowanie zatrzymania do 72 godzin. Zatrzymanie do 72 godzin stosowane jest wyłącznie w sytuacjach, gdy istnieje uzasadnione przypuszczenie, że zatrzymana osoba popełniła przestępstwo, a zachodzi obawa mataczenia, ucieczki czy zatarcia śladów i wymaga to przedłużenia czasu pozbawienia wolności. Policja w ciągu 48h musi zatem albo zwolnić podejrzanego albo przekazać go do dyspozycji Sądu. Sąd ma zaś 24 h na decyzję odnośnie ewentualnego. aresztowania. Zatrzymanego należy zwolnić, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania go do dyspozycji sądu nie doręczono mu postanowienia o zastosowaniu wobec niego tymczasowego aresztowania. Łącznie zatem czas zatrzymania nie może przekroczyć 72 h.

Sprawdź: Czy darowizna podlega podziałowi przy rozwodzie?

Zatrzymanie jako element postępowania karnego.

Zatrzymanie przez Policję stanowi punkt wyjścia do wszczęcia czynności procesowych. W toku postępowania karnego, powód zatrzymania musi być jednoznacznie określony, a protokół zatrzymania stanowi podstawowy dokument, w którym odnotowano wszelkie czynności związane z zatrzymaniem. Zatrzymanie musi się odbyć zgodnie z zasadami kodeksu postępowania karnego, a osoba zatrzymana zagwarantowane podstawowe z prawa w szczególności prawo do obrony, prawo do milczenia i zażalenia na zatrzymanie.

Warto sprawdzić: Zaprzeczenie ojcostwa.

Uprawnienia osoby zatrzymanej

Osoba zatrzymana powinna być traktowana z poszanowaniem praw jej przysługujących . Zatrzymany ma przykładowo prawo do milczenia oraz do obrony. W sytuacji zatrzymania organy ścigania mają obowiązek poinformować o przysługujących mu prawach. Osoba zatrzymana powinna we własnym interesie udzielić jedynie niezbędnych informacji (tożsamość, adres), a wszelkie czynności przesłuchania zatrzymanej osoby odbywają się na jej żądanie się przy obecności adwokata. Zatrzymany musi być pouczony o przyczynach zatrzymania, prawie do złożenia do właściwego miejscowo prokuratora zażalenia na sposób przeprowadzenia zatrzymania w terminie 7 dni od dnia zatrzymania i prawie do niezwłocznego poddania – w razie uzasadnionej potrzeby – badaniu lekarskiemu lub udzielenia pierwszej pomocy medycznej. Ponadto policja ma obowiązek dać zatrzymanemu pisemne pouczenie, iż zatrzymany ma prawo do:

1. prawo do informacji o przyczynach zatrzymania i do bycia wysłuchanym (art. 244 § 2 kpk)
2. prawo do złożenia lub odmowy złożenia oświadczenia w swojej sprawie (art. 244 § 2 kpk);
3. prawo do niezwłocznego kontaktu z adwokatem lub radcą prawnym i bezpośredniej z nim rozmowy a w wyjątkowych przypadkach, uzasadnionych szczególnymi okolicznościami, policjant może zastrzec, że będzie przy niej obecny (art. 245 § 1 kpk);
4. prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza (art. 72 § 1) – jeżeli osoba zatrzymana nie zna wystarczająco języka polskiego;
5. prawo do otrzymania odpisu protokołu zatrzymania (art. 244 § 3 zdanie trzecie);
6. prawo do zawiadomienia o zatrzymaniu osoby najbliższej lub innej wskazanej osoby, jak również pracodawcy, szkoły, uczelni, dowódcy oraz osoby zarządzającej przedsiębiorstwem zatrzymanego albo przedsiębiorstwem, za które jest on odpowiedzialny (art. 245 § 3 w zw. z art. 261 § 1, § 2 i § 3 kpk);
7. prawo do kontaktu z urzędem konsularnym lub z przedstawicielstwem dyplomatycznym państwa, którego jest obywatelem – jeżeli osoba zatrzymana nie jest obywatelem polskim; jeżeli nie posiada żadnego obywatelstwa – prawo do kontaktu z przedstawicielem państwa, w którym osoba zatrzymana mieszka na stałe (art. 612 § 2 kpk); jeżeli przewiduje to umowa konsularna między Rzecząpospolitą Polską a państwem, którego osoba zatrzymana jest obywatelem, właściwy urząd konsularny lub przedstawicielstwo dyplomatyczne zostaną poinformowane o zatrzymaniu również bez jego prośby
8. prawo do wniesienia do sądu zażalenia na zatrzymanie w terminie 7 dni od dnia zatrzymania; w zażaleniu można się domagać zbadania zasadności, legalności oraz prawidłowości zatrzymania (art. 246 § 1 kpk);
9. prawo do złożenia do właściwego miejscowo prokuratora zażalenia na sposób przeprowadzenia zatrzymania w terminie 7 dni od dnia zatrzymania (art. 15 ust. 7 ustawy z dnia 6 kwietnia 1990 r. o Policji);
10. prawo do natychmiastowego zwolnienia, jeżeli przyczyny zatrzymania przestały istnieć, albo po upływie 48 godzin od chwili zatrzymania, o ile osoba zatrzymana nie zostanie w tym czasie przekazana do dyspozycji sądu z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania; w wypadku przekazania do dyspozycji sądu osoba zatrzymana zostanie zwolniona, jeżeli w ciągu 24 godzin od przekazania nie zostanie jej doręczone postanowienie o zastosowaniu tymczasowego aresztowania (art. 248 § 1 i § 2 kpk);
11. dostęp do niezbędnej pomocy medycznej.

Środki przymusu przy zatrzymaniu.

Środków przymusu bezpośredniego można użyć lub wykorzystać je w przypadku konieczności podjęcia przy zatrzymaniu co najmniej jednego z następujących działań:

1. wyegzekwowania wymaganego prawem zachowania zgodnie z wydanym przez uprawnionego poleceniem;
2. odparcia bezpośredniego, bezprawnego zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby;
3. przeciwdziałania czynnościom zmierzającym bezpośrednio do zamachu na życie, zdrowie lub wolność uprawnionego lub innej osoby;
4. przeciwdziałania naruszeniu porządku lub bezpieczeństwa publicznego;
5. przeciwdziałania bezpośredniemu zamachowi na ochraniane przez uprawnionego obszary, obiekty lub urządzenia;
6. ochrony porządku lub bezpieczeństwa na obszarach lub w obiektach chronionych przez uprawnionego;
7. przeciwdziałania zamachowi na nienaruszalność granicy państwowej w rozumieniu art. 1 ustawy z dnia 12 października 1990 r. o ochronie granicy państwowej;
8. przeciwdziałania niszczeniu mienia;
9. zapewnienia bezpieczeństwa konwoju lub doprowadzenia;
10. ujęcia osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;
11. zatrzymania osoby, udaremnienia jej ucieczki lub pościgu za tą osobą;
12. pokonania biernego oporu;
13. pokonania czynnego oporu;
14. przeciwdziałania czynnościom zmierzającym do autoagresji;

(art. 11 ustawy z dnia 24 maja 2013 r. o środkach przymusu bezpośredniego i broni palnej (Dz. U. z 2024 r. poz. 383 i 1248 oraz z 2025 r. poz. 179),

Podsumowanie

Zatrzymanie przez Policję, wymaga skrupulatnego przestrzegania norm prawnych- przepisów kodeksu postępowania karnego oraz art. 15 ustawy o Policji. Powody zatrzymania przez Policję są tam ściśle opisane. Zatrzymany ma pełne prawo do korzystania z przysługujących mu ustawowo uprawnień. Najważniejsze prawa przysługujące zatrzymanemu to udział w czynnościach obrońcy i prawo do zachowania milczenia. Podstawy zatrzymania powinny być jednoznacznie określone w protokole, a sam protokół zatrzymania stanowi niezbędny dokument proceduralny, którego kopie otrzymuje zatrzymany. Zatrzymanie nie może trwać dłużej niż 72 h, a jeśli sprawa nie zostaje skierowana do Sądu z wnioskiem o zastosowanie tymczasowego aresztowania czas zatrzymania to maksymalnie 48 h. Po upływie tego czasu , (jeśli nie zarządzono aresztowania), zatrzymany musi zostać zwolniony.

Autor: Andrzej Pazdyga – Adwokat z Torunia