Naruszenie prywatności przez pracodawcę

Współczesne stosunki pracy wymagają, aby pracodawca podejmował działania zgodne z zasadami etyki zawodowej oraz przepisami prawa pracy i przepisami prawa cywilnego.

Naruszenie dóbr osobistych pracownika

Prywatność pracownika jest ściśle związana z przestrzeganiem dóbr osobistych zatrudnionych. Pracodawca ma obowiązek dbać o prawa osobiste pracownika – ochrona godności pracownika jest jednym z fundamentów stosunków pracy. Każda zatem czynność którą pracodawca narusza dobra osobiste, musi być traktowana jako jego bezprawne działanie.

Warto przeczytać: Zatrzymanie przez policję na 24h lub 48h.

Prawa przysługujące pracownikowi

Na mocy art.11 Kodeksu Pracy pracodawca jest obowiązany szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.

Dobra osobiste to min. zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność osobista pracownika, ochrona danych osobowych. Jak widać są one związane z szeroko pojętą prywatnością jednostki. Należą do nich także twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Naruszenie dobra osobistego będzie również ujawnianie osobom trzecim wysokości wynagrodzenia pracownika (bez jego zgody). Katalog dóbr osobistych ujęty jest przykładowo w art. 23 Kodeksu cywilnego. Mają one odpowiednie zastosowanie w przypadku stosunków pracowniczych.

Godność to z kolei poczucie własnej wartości i szacunek dla samego siebie. pragnieniu Zasadne jest więc oczekiwanie przez pracownika posiadania szacunku ze strony innych. Można powiedzieć, że godność, cześć to dobre imię, reputacja i pragnieniem szacunku ze strony pozostałych członków społeczeństwa. Tak rozumiana cześć zostaje naruszona w razie głoszenia nieprawdziwego zarzutu co do cech lub zachowania, bądź wyrażenie niepochlebnej opinii w formie nieadekwatnej do sytuacji. Wyzysk pracownika , ostracyzm, naruszenia godności osobistej, niszczy ją. Opiera się na przekraczaniu granic wzajemnego poszanowania i powoduje, że dotknięci nim tracą umiejętności społeczne, empatię, nawet chęć do życia.

Naruszenie wskazanych dóbr jest sankcjonowane przez przepisy cywilne i karne.

Polecamy: Protokół zatrzymania – co warto wiedzieć i na co zwrócić uwagę?

Uprawnienia przy naruszeniu dóbr osobistych pracownika.

Bezprawne naruszenie dobra niesie konsekwencje. Ten, czyje dobro osobiste zostaje zagrożone cudzym działaniem, może żądać zaniechania tego działania, chyba że nie jest ono bezprawne. W razie dokonanego naruszenia może on także żądać, ażeby osoba, która dopuściła się naruszenia, dopełniła czynności potrzebnych do usunięcia jego skutków, w szczególności ażeby złożyła oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie. Na zasadach przewidzianych w kodeksie może on również żądać zadośćuczynienia pieniężnego albo zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Mówi o tym wprost art. 448 kc – “W razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu, czyje dobro osobiste zostało naruszone, odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę albo zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia.”

Ponadto pracownik ma uprawnienia przewidzianym w innych przepisach, w szczególności w prawie autorskim oraz w prawie wynalazczym w razie naruszenia dóbr w tym zakresie.

Sprawdź: Darowizna a rozwód – czy podlega podziałowi?

Rozwiązanie umowy o pracę

W przypadkach, gdy działania pracodawcy, poprzez naruszenia dóbr pracownika, osiągają poziom rażącego naruszenia, możliwe jest rozważenie rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia. Wynika to z faktu, że jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest właśnie szanowanie dóbr osobistych zatrudnionych i ich nienaruszanie. Jeśli obowiązek ten nie jest przestrzegany i pracodawca narusza dobra, konsekwencją może być zerwanie umowy. Oczywiście w sytuacjach spornych ostateczne orzeczenie wydaje Sąd pracy.

Polecamy przeczytać: Przemoc psychiczna – jak udowodnić?

Przepisy prawa cywilnego

Przepisy prawa cywilnego, w szczególności art. 24 Kodeksu cywilnego i kolejne określają zakres ochrony dóbr osobistych. Pracodawca ma obowiązek przestrzegać przepisów Kodeksu Pracy. Z uwagi jednak na to, iż w sprawach nieunormowanych przepisami prawa pracy do stosunku pracy stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu cywilnego każde naruszenie dóbr osobistych musi być analizowane także pod kątem art 24 i następnych kc. Przepisy prawa cywilnego, kodeksu cywilnego, stanowią normatywną podstawę do rozpatrywania sporów wynikających z naruszenia dóbr osobistych.

Sprawdź: Jakie obowiązki ma matka dziecka, gdy ojciec płaci alimenty?

Mobbing

W pewnych sytuacjach zachowania pracodawcy mogą przybierać formę mobbingu, co jest szczególnym przypadkiem naruszenia dóbr osobistych pracownika. Za mobbing, uważa się działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, które polegają na uporczywym i długotrwałym nękaniu lub zastraszaniu go. Mobbing występuje gdy działania te lub zachowania powodują lub mają na celu jego poniżenie lub ośmieszenie.Skutkują lub mogą skutkować izolowaniem go lub wyeliminowanie. z zespołu współpracowników. Wywołują u pracownika zaniżoną ocenę przydatności zawodowe Mobbing może mieć przy tym formę biernego zachowania.

Warto dodać, że Państwowa Inspekcja Pracy, jako organ kontrolny, monitoruje zachowania naruszające dobra osobiste pracownika, co stanowiąc zabezpieczenie przed bezprawnymi działaniami pracodawcy.

Państwowa Inspekcja Pracy wskazuję przy tym, że za mobbing nie można uznać takich zdarzeń jak:

• jednorazowy akt poniżenia, ośmieszenia, zlekceważenia pracownika – niezależnie od tego, jak niewłaściwe jest traktowanie pracowników/współpracowników, nie można go klasyfikować jako mobbing,
• uzasadniona krytyka – zwracanie uwagi pracownikowi, wskazywanie błędów, sugerowanie poprawy w sytuacjach niewywiązywania się z obowiązków, bądź wywiązywania się w sposób nierzetelny oraz dający efekty niskiej jakości, to zachowania jak najbardziej słuszne i leżące w kompetencjach kadry kierowniczej,
• konflikt – sytuacje, w której ludzie się nie lubią, wzajemnie się konfliktują. Konflikt od mobbingu różni się tym, że w sytuacji konfliktowej obie strony teoretycznie dążą do jej rozwiązania, w mobbingu nie ma o tym mowy,
• warunki pracy niespełniające wymogów bhp (złe warunki pracy można by uznać za mobbing jedynie wówczas, gdy są one wymierzone wobec jednej osoby, która doświadcza również szykan w innej postaci,
• poczucie dyskomfortu w pracy – niezadowolenie z przydzielanych obowiązków, niechęć do realizacji wyznaczonych zadań, znudzenie pracą, niespełnianie się w pracy, brak poczucia satysfakcji.

Warto przeczytać: Ubezwłasnowolnienie alkoholika – procedura

Przepisy karne

Wskutek naruszenia dobra może dojść czasem do odpowiedzialności karnej. Złośliwe lub uporczywie naruszanie praw pracownika a zatem niewątpliwe także jego prywatności i wynikających z niej dóbr osobistych zostało uznane w Kodeksie karnym za przestępstwo.

art. 218 Kodeksu karnego stanowi:

Kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Przeczytaj: Co to jest naruszenie miru domowego?

Podsumowanie

Reasumując – każde bezprawne działanie pracodawcy, w którym dochodzi do naruszenia dóbr osobistych, godności pracownika może skutkować odpowiedzialnością cywilną, a w niektórych przypadkach rozwiązaniem stosunku pracy a nawet być uznane za przestępstwo Pracodawca ma obowiązek zapewnienia poszanowania godności pracownika, a pracownik ma prawo do ochrony swoich praw osobistych. W praktyce każde naruszenie dóbr osobistych przez pracodawcę rodzi ewentualność zastosowania środków prawnych. Od skargi do wyższego przełożonego, poprzez zawiadomienie Państwowej Inspekcji Pracy, na rozwiązaniu umowy o pracę, dochodzeniu roszczeń cywilnych a nawet poinformowaniu organów ścigania kończąc.

Autor: Andrzej Pazdyga – Adwokat Toruń.