Agresja psychiczna to rodzaj przemocy, który jest trudniejszy do udowodnienia niż przemoc fizyczna, ponieważ nie pozostawia widocznych śladów. Przemoc psychiczna obejmuje m.in. wymuszanie posłuszeństwa, nadmierną kontrole, chorobliwa zazdrość, brak szacunku, lekceważenie, wyśmiewanie. Często stosowany jest szantaż emocjonalny. Jest to zasadniczo przemoc słowna, agresja werbalna. Przemoc psychiczna prowadzi do zaburzeń lękowych niszczy zdrowie psychiczne ofiary. Osobę doznająca przemocy cechuje niska samoocena czy obwinianie samej siebie. Takie są bowiem mechanizmy przemocy psychicznej, ich skutki, które przemoc psychiczna pozostawia u osoby jej doznającej.
Jak udowodnić przemoc psychiczną?
Środki dowodowe w przypadku przemocy psychicznej nie różnią się zasadniczo od innych postępowań. Dowodami mogą być zeznania świadków, w tym zwłaszcza samych osób pokrzywdzonych, dokumenty, opinie biegłych, nagrania. Dowodem podlegającym oczywiście odpowiedniej weryfikacji są także wyjaśnienia podejrzanego/oskarżonego.
W tego typu sprawach, gdy w grę wchodzi przemoc emocjonalna warto prowadzić dokumentacje zdarzeń.
Prowadzenie mniej lub bardziej szczegółowego dziennika zawierającego daty, opisy sytuacji i zachowań sprawcy pozwoli w przyszłości na precyzyjniejsze odzwierciedlenie stosowanej przemocy. Warto zatem zapisywać obraźliwe słowa, groźby, manipulacje, przykłady izolacji od rodziny czy przyjaciół i swoje reakcje i osoby świadków (jeżeli są).
Polecamy przeczytać: Czy podrobienie podpisu jest ścigane z urzędu?
Dowody pisemne i elektroniczne.
Częstym dowodem w sprawach są SMS-y, e-maile, wiadomości na komunikatorach zawierające obraźliwe, poniżające lub grożące treści,nagrania audio lub wideo, zdjęcia lub inne materiały potwierdzające skutki psychiczne.
Pojawia się pytanie o legalność nagrywania. Trudno bowiem sobie wyobrazić, że osoba wiedząc, że jest nagrywana zachowywała się przemocowo.
Zgodnie z art. 168a kpk dowodu nie można uznać za niedopuszczalny wyłącznie na tej podstawie, że został uzyskany z naruszeniem przepisów postępowania lub za pomocą czynu zabronionego.
Zeznania świadków.
Osoby, które były obecne przy aktach przemocy, mogą zeznawać w sądzie na okoliczność tego co zaobserwowały. Niemniej do przemocy psychicznej dochodzi zazwyczaj bez udziału osób trzecich. Sprawcy potrafią się „powstrzymać” przy świadkach a do przemocy dochodzi gdy osoby postronne wyjdą. Nie znaczy to, że świadkiem nie może być osoba która bezpośrednio zajść nie widziała ale wie od nich od osoby dotkniętej przemocą. Mogą to być znajomi, rodzina, współpracownicy lub sąsiedzi. Bycie rodziną nie wyklucza możliwości bycia świadkiem. Świadek taki jako osoba najbliższa może jednak odmówić zeznań bez podawania przyczyn.
Sprawdź także: Jak wyglądają prace społeczne?
Małoletni pokrzywdzony.
Dzieci ofiary przemocy są szczególnie chronieni. Ich przesłuchanie odbywa się bez udziału podejrzanego/ oskarżonego.
W sprawach o przestępstwa popełnione z użyciem przemocy pokrzywdzonego, który w chwili przesłuchania nie ukończył 15 lat, przesłuchuje się w charakterze świadka tylko wówczas, gdy jego zeznania mogą mieć istotne znaczenie dla rozstrzygnięcia sprawy, i co zasady tylko raz.
Przesłuchanie takie przeprowadza sąd na posiedzeniu z udziałem biegłego psychologa niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia wpływu wniosku. Potem na rozprawie głównej odtwarza się sporządzony zapis obrazu i dźwięku przesłuchania oraz odczytuje się protokół przesłuchania.
W przypadku małoletniego pokrzywdzonego, który w chwili przesłuchania ukończył 15 lat, przesłuchuje się w ww. warunkach, gdy zachodzi uzasadniona obawa, że przesłuchanie w innych warunkach mogłoby wywrzeć negatywny wpływ na jego stan psychiczny.
Polecamy przeczytać: Umowa najmu – fakty i mity.
Opinia psychologiczna lub psychiatryczna.
Osoby dotknięte przemocą często szukają pomocy u specjalistów. Dokumentacja z terapii u psychologa/psychiatry, może być potem przydatna w sądzie czy prokuraturze. Terapie takie ponadto dają wsparcie ofiarom przemocy.
Dowodem są też zlecane przez organy prowadzące postępowanie opinie biegłych sądowych, które potwierdzą skutki emocjonalne i psychiczne. Takie skutki to np. depresja, nerwica, zaburzenia koncentracji, poczucie osamotnienia, zaburzenia lękowe, zespół stresu pourazowego (PTSD) i innego rodzaju zaburzenia psychiczne. Zaburzenia nastroju, zaburzenia snu, zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Różnego rodzaju skutki somatyczne, zaburzenia psychosomatyczne biegli potrafią nie tylko opisać ale podać ich możliwe przyczyny.
Notatki policyjne lub zaświadczenia z instytucji.
Przemoc skutkuje interwencjami odpowiednich służb. Zgłoszenia na policji lub w ośrodkach pomocy społecznej, pomagają w wykazaniu swoich racji.
Najbardziej znanym pozasądowym dokumentem gdy istnieje podejrzenie stosowania przemocy jest Niebieska Karta. Zakłada ją wskutek zgłoszenia policjant lub pracownik socjalny. Opisuje się w niej mówiąc najogólniej przejawy przemocy domowej a następnie opracowuje indywidualny plan pomocy.
Przemoc psychiczna może mieć charakter długotrwałego, systematycznego działania, które prowadzi do obniżenia poczucia własnej wartości i uzależnienia ofiary od sprawcy.
Przemoc psychiczna to nie tylko słowne ataki, ale również manipulacje emocjonalne, groźby czy izolacja.
Przemoc psychiczna może stanowić formę znęcania się w rozumieniu art. 207 Kodeksu Karnego. W takim przypadku konieczne jest wykazanie uporczywości i długotrwałości działań sprawcy.
Systematyczne działania sprawcy zmierzają de facto do zniszczenia psychiki ofiary poprzez wywoływanie lęku, poczucia winy i obniżenia poczucia własnej wartości.
Potrzebujesz prawnika? Sprawdź naszą ofertę porad prawnych: https://torun-adwokat.com/porady-prawne/
Karalność sprawców.
Przemoc psychiczna podlega sankcjom. Polski kodeks karny opisuje to w art. 207.
Zgodnie z nim:
- § 1. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy,
podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. - § 1a. Kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny,
podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. - § 2. Jeżeli czyn określony w § 1 lub 1a połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. - § 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1–2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.
Podsumowanie.
Przemoc psychiczną można udowodnić poprzez systematyczne zbieranie dowodów, takich jak korespondencja, zeznania świadków, opinie biegłych i dokumentacja medyczna. Kluczowe jest wykazanie uporczywości, długotrwałości oraz skutków działań sprawcy. W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że przemoc psychiczna, choć trudna do uchwycenia, jest równie szkodliwa jak przemoc fizyczna i podlega karze zgodnie z art. 207 KK.
Autor: Andrzej Pazdyga – Adwokat Toruń
