Rozwód to nie tylko formalne zakończenie małżeństwa, ale także konieczność uregulowania wielu kwestii rodzinnych, majątkowych i rodzicielskich. Jednym z istotnych zagadnień jest możliwość zmiany nazwiska dziecka po rozwodzie rodziców oraz procedury prawne, jakie należy spełnić, zwłaszcza gdy drugi rodzic nie wyraża zgody na taką zmianę.
Reguły ogólne
Na wstępie warto wskazać na ogólne zasady dotyczące nazwiska dziecka wynikające z Kodeksu Rodzinnego i Opiekuńczego. (Dz.U.2023.2809 t.j.)
Jego art. 88. par.1 stanowi, że dziecko, co do którego istnieje domniemanie, że pochodzi od męża matki, nosi nazwisko będące nazwiskiem obojga małżonków. Jeżeli małżonkowie mają różne nazwiska, dziecko nosi nazwisko wskazane w ich zgodnych oświadczeniach. Małżonkowie mogą wskazać nazwisko jednego z nich albo nazwisko utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka.
Oświadczenia takie- w sprawie nazwiska dziecka- są składane jednocześnie z oświadczeniami o nazwiskach, które będą nosić małżonkowie. Jeżeli małżonkowie nie złożyli zgodnych oświadczeń w sprawie nazwiska dziecka, nosi ono nazwisko składające się z nazwiska matki i dołączonego do niego nazwiska ojca.
Przy sporządzeniu aktu urodzenia pierwszego wspólnego dziecka małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego zgodne oświadczenia o zmianie wskazanego przez nich nazwiska dziecka albo oświadczenia, o których mowa w § 1, jeżeli nazwisko dziecka nie zostało przez nich wskazane.
Przepisy te stosuje się odpowiednio do nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małżeństwo po urodzeniu się dziecka. Do zmiany nazwiska dziecka, którego rodzice zawarli małżeństwo po ukończeniu przez dziecko trzynastu lat, jest potrzebna jest jednak jego zgoda.
Warto wiedzieć: Darowizna a rozwód.
Nazwisko męża matki.
Jeżeli matka małoletniego dziecka zawarła małżeństwo z mężczyzną, który nie jest ojcem tego dziecka, małżonkowie mogą złożyć przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub przed konsulem zgodne oświadczenia, że dziecko będzie nosiło takie samo nazwisko nosi albo nosiłoby ich wspólne dziecko. Do zmiany nazwiska dziecka, które ukończyło trzynaście lat, jest potrzebna jego zgoda.
§ 2. Nadanie dziecku nazwiska, o którym mowa wyżej (męża matki), nie jest dopuszczalne, jeżeli nosi ono nazwisko ojca albo nazwisko utworzone na podstawie zgodnych oświadczeń rodziców dziecka przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka.
Przepisy w tej mierze stosuje się odpowiednio, gdy ojciec małoletniego dziecka zawarł małżeństwo z kobietą, która nie jest matką tego dziecka.
Wieloczłonowe nazwisko.
Ustawodawca uregulował też szczegółowo kwestie wieloczłonowego nazwiska dziecka.
Nazwisko dziecka utworzone przez połączenie nazwiska matki z nazwiskiem ojca dziecka albo przez połączenie nazwiska jednego z rodziców z nazwiskiem jego małżonka, od którego dziecko nie pochodzi, nie może składać się z więcej niż dwóch członów. W skład nazwiska dziecka wchodzą pierwsze człony nazwisk podlegających połączeniu, chyba że w wyniku połączenia powstałoby nazwisko, którego człony są jednakowe.
Jak zmienić nazwisko dziecku po rozwodzie?
Nazwisko dziecka nie ulega automatycznej zmianie w wyniku rozwodu. Dziecko nosi nazwisko takie, jakie zostało mu nadane przy narodzinach, chyba że rodzice wspólnie zdecydują inaczej.
Procedura zmiany nazwiska regulowana jest przez ustawę o zmianie imienia i nazwiska. Zgodnie z jej postanowieniami:
- wymagana jest zgoda rodziców na zmianę nazwiska, jeśli posiadają oni pełnię władzy rodzicielskiej. Wówczas procedura może zostać przeprowadzona przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego;
- w przypadku sprzeciwu jednego z rodziców decyzję może podjąć sąd opiekuńczy, który podejmie decyzję, biorąc pod uwagę dobro dziecka m.in.:
- faktyczne uczestnictwo rodzica w wychowaniu dziecka,
- zgoda dziecka na zmianę nazwiska,
- ewentualny wpływ zmiany na dobrostan małoletniego etc.
Warto pamiętać, że w przypadku dziecka, które ukończyło 13 lat, konieczne jest również uzyskanie jego zgody. Zgodę na zmianę nazwiska dziecko wyraża osobiście do protokołu przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego albo jego zastępcą lub na piśmie utrwalonym w postaci papierowej, opatrzonym podpisem własnoręcznym, poświadczonym za zgodność podpisu przez notariusza.
Polecamy przeczytać: Protokół zatrzymania – co warto wiedzieć i na co zwrócić uwagę?
Zmiana nazwiska dziecka bez zgody ojca
Sąd może przychylić się do zmiany nazwiska dziecka, pomimo sprzeciwu jednego z rodziców, w sytuacjach takich jak:
- brak kontaktu z dzieckiem przez dłuższy czas,
- zaniedbywanie obowiązków rodzicielskich, w tym uchylanie się od łożenia na utrzymanie dziecka,
- negatywny wpływ rodzica na dziecko (np. przemoc, uzależnienia),
- funkcjonowanie dziecka w nowej rodzinie pod innym nazwiskiem,
- silnego sprzeciwu dziecka wobec dotychczasowego nazwiska.
Skutki prawne zmiany nazwiska dziecka
Zmiana nazwiska dziecka nie wpływa na prawa i obowiązki rodzica wynikające z kodeksu rodzinnego. Oznacza to, że zmiana nazwiska nie wyłącza obowiązku alimentacyjnego, a władza rodzicielska pozostaje w mocy. Nie zanika także prawo do osobistej styczności dziecka z rodzicem.
Warto wiedzieć: Zatrzymanie na 24 godziny – powody.
Zmiana nazwiska dziecka po rozwodzie – warunki formalne
Aby skutecznie przeprowadzić procedurę zmiany nazwiska dziecka, konieczne jest:
- uzyskanie zgody drugiego rodzica – jeżeli oboje rodzice wyrażają zgodę, wystarczające jest złożenie odpowiedniego wniosku do kierownika urzędu stanu cywilnego;
- w przypadku braku zgody jednego z rodziców – konieczne jest wystąpienie do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wyrażenie zgody na zmianę nazwiska dziecka, przy czym wnioskodawca zobowiązany jest do wykazania, że zmiana ta leży w interesie małoletniego.
Należy również mieć na uwadze, iż w sytuacji braku zgody drugiego rodzica istnieje możliwość wniesienia przez niego odwołania, co może skutkować przedłużeniem postępowania.
Przeczyta także -> Naruszenie prywatności przez pracodawcę.
Elementy niezbędne do skutecznego złożenia wniosku
Wniosek o zmianę nazwiska dziecka powinien spełniać wymogi formalne, w tym zawierać następujące informacje:
- dane osoby, której zmiana dotyczy,
- dane wnioskodawcy,
- proponowane nazwisko, na które ma nastąpić zmiana,
- szczegółowe uzasadnienie wniosku.
Sprawdź czym jest naruszenie miru domowego.
Dokumenty wymagane do wniosku
Do wniosku o zmianę nazwiska dziecka należy dołączyć:
- odpis zupełny aktu urodzenia dziecka,
- odpis zupełny aktu małżeństwa (jeśli ma zastosowanie),
- dokumenty uzasadniające zmianę nazwiska,
- pisemne oświadczenie o wyrażeniu zgody na zmianę nazwiska przez oboje rodziców (o ile zgoda została uzyskana),
- dowód uiszczenia opłaty skarbowej,
- dokumenty potwierdzające tożsamość wnioskodawcy oraz dziecka.
Co więcej, jeżeli dziecko ukończyło 13. rok życia, do wniosku należy załączyć jego zgodę,
Warto przeczytać: Intercyza a rozdzielność majątkowa.
Zmiana nazwiska w trybie administracyjnym
Jeżeli zmiana nazwiska dziecka po rozwodzie nie jest możliwa na podstawie przepisów kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, warto sprawdzić możliwość dokonania zmiany w trybie administracyjnym. Administracyjna zmiana nazwiska jest dopuszczalna w ściśle określonych przypadkach, takich jak:
- zmiana nazwiska ośmieszającego albo nielicującego z godnością człowieka,
- zmiana na nazwisko faktycznie używane,
- zmiana na nazwisko, które zostało bezprawnie zmienione,
- zmiana na nazwisko zgodne z przepisami prawa państwa, którego obywatelstwo się posiada.
Sprawdź: Negatywne skutki rozdzielności majątkowej.
Podsumowanie
Zmiana nazwiska dziecka po rozwodzie stanowi istotną kwestię prawną i wymaga uwzględnienia nie tylko formalnych procedur, ale także aspektów emocjonalnych i psychologicznych. W przypadkach braku porozumienia rodziców rozstrzygnięcie pozostaje w gestii sądu, który kieruje się nadrzędnym dobrem dziecka. W razie wątpliwości warto skontaktować się z Kancelarią Adwokacką, która pomoże przejść przez skomplikowaną procedurę i podjąć najlepszą decyzję.
Autor: Andrzej Pazdyga – Adwokat z Torunia
